Roger Sperry và các thí nghiệm về hai bán cầu não phân tách

Vào thế kỷ 19, những nghiên cứu về những người bị tổn thương não khiến người ta cho rằng “trung tâm ngôn ngữ” của não thường đặt ở bán cầu não trái. Ví dụ như người ta quan sát thấy rằng những người bị tương tổn ở hai vùng cụ thể trên bán cầu não trái bị mất khả năng nói.

Tuy nhiên, minh chứng sau cùng về vấn đề này đến từ những nghiên cứu nổi tiếng được tiến hành vào những năm 1960 bởi giáo sư Roger Sperry và các cộng sự. Kết quả của những nghiên cứu này sau đó đã giúp Roger Sperry dành giải Nobel về Vật lý hay Y học năm 1981. Sperry đã nhận giải này vì những khám phá của ông liên quan đến việc phân chia chức năng của hai bán cầu não. Nhờ nghiên cứu trên những bệnh nhân có não phân tách, ông đã tiến hành các thí nghiệm (giống như kiểu bạn có thể tự làm trong Trò chơi thử nghiệm não phân tách), và lần đầu tiên trong lịch sử, những  kiến thức về hai bán cầu não trái và não phải được hé mở. 

Vậy não phân tách có nghĩa là gì?

Vào những năm 1960, không có phương thức chữa trị nào khác dành cho những người bị chứng động kinh ngoài cách cắt đứt cầu nối, corpus callosum, giữa hai bán cầu não. Chứng động kinh là một loại bệnh lý nặng xảy ra do sự bất thường trong não bộ dẫn tới kích thích đồng thời một nhóm các tế bào thần kinh của vỏ não (chất xám) và gây ra sự phóng điện đột ngột, không kiểm soát. Ở những bệnh nhân này, cơn động kinh được ngăn chặn lây lan sang bán cầu não bên kia bằng cách cắt bỏ corpus callosum, vùng kết nối hai bán cầu não. Việc này giúp các bệnh nhân sống cuộc sống bình thường sau phẫu thuật. Và chỉ khi tiến hành những thí nghiệm này, người ta mới chú ý đến những biểu hiện lạ của họ.

Mỗi bán cầu não vẫn có thể học sau khi thực hiện phân tách não nhưng bán cầu bên này không biết bên bán cầu kia trải qua việc gì hay học điều gì. Ngày nay, những phương pháp và công nghệ tiên tiến trong phẫu thuật phân tách não cho phép cắt bỏ chỉ một phần nhỏ chứ không phải toàn bộ corpus callosum của bệnh nhân.

Những khám phá sau các thí nghiệm trên là gì?

Các nghiên cứu đã chứng minh rằng hai bán cầu não trái và phải thực hiện các nhiệm vụ khác nhau. Não trái thường chuyên về các nhiệm vụ phân tích và phát ngôn. Não trái nói tốt hơn là não phải, trong khi não phải thực hiện các nhiệm vụ khác, ví dụ như liên quan đến cảm xúc và âm nhạc. Ví dụ, não phải sẽ làm việc khi bạn cần vẽ bản đồ chỉ đường. Não phải chỉ có thể nói ra các từ hay cụm từ cơ bản, nhưng lại tạo xúc cảm cho ngôn ngữ. Không có bán cầu não phải, bạn chỉ có thể đọc ra được từ “sách”, nhưng không thể tưởng tượng nó trông như thế nào.

Nguồn: www.thenobelprize.org